Impressie van een koorrepetitie
In de laatste repetitie voor de zomervakantie van 2019 hebben de koorleden van het Orpheus Ensemble zich in de aula van het Woon- en Zorgcentrum De Merwelanden in Dordrecht in rijen verzameld rond de piano van dirigent Caecilia Boschman. Na enige huishoudelijke mededelingen van voorzitter Bernetta Harting wordt een jarige zanger vrolijk toegezongen en met empathie stil gestaan bij het naderend afscheid van een koorlid. Boschman imponeert daarna met een muzikale warming-up, waarin stem- en ontspanningsoefeningen en het inzingen van toonladders elkaar speels afwisselen. De dirigent geeft met haar uitgesproken mimiek uiting aan haar waardering voor de vocale prestaties van de koorleden en strooit zo nu en dan met een rake, humoristische opmerking. Vooral haar advies ‘Je mag nu weer ademhalen’ na een complexe toonladder, krijgt gelukkig veel bijval.
Vier koorleden over Orpheus
Na het ontspannen inzingen neem ik vier koorleden apart: Ingrid van Leeuwaarde, Bernetta Harting, Ad van Klaveren en Jan Smulders. Zij schuiven graag aan om te filosoferen over ‘hun’ Orpheus. Zij roemen allen de bijzondere sfeer die er bij Orpheus heerst. Bernetta: ‘Orpheus is een warm en gezellig en menselijk koor.’ Ingrid maakt duidelijk waarom zij in 1992 zich aangemeld heeft bij Orpheus: ‘ Ik heb voor dit koor gekozen vanwege de variatie in muziekstijlen, de saamhorigheid en onderlinge betrokkenheid. Orpheus is een familiekoor bij uitstek.’ De vier ondervraagden hebben allen uitgebreide koorervaring voordat zij zich bij Orpheus aansloten. Ad is al zestig jaar een geoefend koorzanger en meldde zich na het opheffen van het mannenkoor Bravi bravi in 2017 bij Orpheus aan. Ingrid zong voor haar toetreden bij Orpheus dertig jaar in een katholiek kerkkoor. Jan zingt al lang bij het Koninklijk Dordrechts Mannenkoor KNA –‘kunst na arbeid’ -, heeft ook een Bravi bravi verleden en trad in oktober 2017 met enthousiasme tot het Orpheus Ensemble toe. Bernetta zong bij een Turks-Nederlandse muziekgroep tot zij in 2011 door een enthousiast koorlid van Orpheus – met wie zij had samengewerkt bij een productie van ‘Hollands Diep’ – overgehaald werd om lid te worden van het Orpheus Ensemble.
Hoogtepunten
Het Orpheus Ensemble grossiert volgens de koorleden het laatste decennium in louter hoogtepunten. Jan heeft zeer goede herinneringen aan het prachtige jubileumconcert ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van Orpheus in 2015. Ingrid en Bernetta memoreren enthousiast ‘The Armed Man’, de mis voor de vrede van Karl Jenkins in 2009 samen met het Jeroen Boschkoor. Twee jaar later werd deze mis opnieuw met groot succes uitgevoerd in Den Bosch. Ingrid wil nog wel kwijt dat in 2010 Orpheus in de Helpolder bij haar veel indruk heeft gemaakt en vooral veel enthousiasme bij het koor heeft losgemaakt. Ad geeft aan dat hij het traditionele kerstconcert in de Merwelanden en de Trinitatiskapel zeer sfeervol en waardevol vindt.
Favoriete componisten
De gecombineerde vragen ’Wie is je favoriete componist’ en ‘Welk muziekstuk zou je graag in de nabije toekomst willen zingen’ levert een waterval aan reacties op. Bernetta adoreert vooral Verdi – ‘Zijn composities waren mijn kennismaking met de klassieke muziek’ en Jenkins ‘ Omdat ik zijn muziek geweldig vind’. Van Jenkins wil zij graag nog ‘The Armed Man’ zingen en ook de ‘Misa Criolla’ van de Argentijnse componist Ariel Ramirez staat hoog op haar verlanglijstje. Jan geeft aan dat hij een echte operaliefhebber ‘heerlijke muziek’ is en Verdi, Bellini en Puccini zijn favoriete componisten zijn. Hij heeft een voorkeur voor herenkoorzang. Ad geeft aan dat hij veel affiniteit heeft met opera, kerk- maar ook profane muziek. Hij zou het zeer op prijsstellen om de Messa di Gloria van Puccini te mogen zingen. Ingrid somt enthousiast een rij favoriete componisten op: Bach, Mozart, Schubert, Fauré, Pergolesi en uiteraard Verdi. Zij onderbouwt haar keuze met de constatering dat hun muziek de ziel raakt en dat is wat muziek moet doen. Ad van Klaveren, lid van de muziekcommissie van Orpheus, wordt alom geprezen voor zijn keuze om ‘Attila’ – een vroege opera van Verdi uit 1846- voor te dragen.
Voor Ingrid de kapel verlaat en zich na de repetitie bij het koor voegt voor een gezellig praatje met een glaasje, betuigt zij haar grote waardering voor Caecilia Boschman – voor de koorleden Cécil -: ‘Zij is een warme, inspirerende, hardwerkende dirigent. Zij is ook streng, maar rechtvaardig en weet het allerbeste uit haar koor te halen.’
In de zomervakantie ontmoet ik Caecilia Boschman op een zonovergoten terras aan het wonderschone Drierivierenpunt, waar de Oude Maas, de Noord en de Beneden Merwede te samen komen. Zij is natuurlijk bereid om onder genot van een heerlijk glas rosé enige vragen over haar koor te beantwoorden.
Wat betekent het voor jou om dirigent van het Orpheus Ensemble te zijn?
‘Een uitdagende functie die ik met veel plezier uitoefen. Orpheus is mijn enige koor. Recent heb ik nog een verzoek om een kamerkoor te leiden, afgewezen, want ‘piano’ is vooralsnog mijn kernactiviteit. Het Orpheus Ensemble is een sociaal koor, een familiekoor: één grote familie. En dan vertederd. Na mijn examen koordirectie kreeg ik cadeautjes van alle koorleden.’
Voel jij je verantwoordelijk voor de (werk)sfeer bij het koor?
‘Vanuit een goede sfeer kun je presteren. Zingen is voor de koorleden een hobby en zij hebben dinsdag een leuke avond. Ieder presteert naar zijn vermogen, dus zo goed mogelijk.’
Heeft het koor onder jouw muzikale leiderschap stappen gezet?
Caecilia formuleert aarzelend. ‘Ik wil niet arrogant overkomen. Maar laat ik zeggen: het koor is zuiverder gaan zingen. Je zou het eigenlijk aan de leden moeten vragen. Ik vraag van het koor wel om verantwoordelijkheid te nemen en niet zo maar achter de piano aan te hobbelen. Ik maak oefenbestanden met afzonderlijke partijen erop waar de leden thuis mee kunnen oefenen, waardoor het instuderen sneller gaat.’
Wat was voor jou in de afgelopen vier jaren het meest gedenkwaardige concert?
‘Het eerste kerstconcert in 2015 blijft me vooral bij omdat we op het allerlaatste moment nog een pianist-organist moesten vinden. Pure stress. Met veel genoegen denk ik terug aan mijn eerste grote uitvoering met Orpheus. Wij zongen de Petite Messe Solennelle van Rossini in oktober 2016 in de Wilhelminakerk. Gedenkwaardig was voor mij ook beslist het prachtige Engelse concert ‘All things bright and beautiful’ in de zomer van 2018.’
Welke dirigent bewonder jij?
‘Jos van der Sijde. Hij was docent slagtechniek aan het Rotterdams conservatorium. Hij laat zien hoe een dirigeergebaar effectiever wordt wanneer je het vereenvoudigt en terugbrengt tot de kern. En dan na een lange stilte. Simon Rattle , de ex-chef van de Berliner Philharmoniker en natuurlijk Bernard Haitink, die dit jaar afscheid neemt als dirigent. Met Valery Gergiev heb ik niet zo veel affiniteit.’
Wie is je favoriete componist?
‘Laat ik twee prachtige pianowerken noemen. De Nocturne No.6 opus 63 van Gabriel Fauré en het Intermezzo opus 118 No. 2 van Johannes Brahms’
Wat streef je met Orpheus na in de komende jaren?
‘Het verhogen van de kwaliteit van de koorzang. In het verlengde daarvan heb ik op korte termijn een wens om het koor uit te breiden met twee alten, twee tenoren en een sopraan. Zo nodig passen we capabele projectleden in.’ En dan lachend en met stemverheffing. ‘Laten we nu nog een tweede rosé nemen en een dronk uitbrengen op een mooie toekomst voor het Orpheus Ensemble en het welzijn van zijn leden.’
Harry Beuvens